Yeraltı Suyu Seviyesi

Konu: Yeraltı Suyu Seviyesi 05.08.08 15:28

Yeraltısuyu seviyesi veya yeraltısu tablası iki zon arasında atmosfer basıncı ile su basıncının eşit olduğu yüzeye denilmektedir.

Yeryüzündeki su boşluklardan yeraltına doğru süzülerek öncelikle vadoz zon adı verilen bölgeye ulaşır. Vadoz zon (doymamış zon) gözenekleri sıvı fazdaki su ve gaz tarafından doldurulmuş olan yeraltı birimidir. Vadoz zonun altında gözenekleri tamamen yeraltı suyu ile doldurulmuş olan doygunluk zonu bulunmaktadır.

Vadoz zonda atmosfer basıncı suyun basıncından azdır. Doygunluk zonunda ise yeraltısuyunun basıncı atmosfer basıncından fazladır.

Yeraltı suyu seviye değişimi ve buna etki eden faktörler
Gözenekleri yeraltı suyu ile doldurulmuş olan ve bu suyun hareketine imkan veren jeolojik formasyonlara akifer denilmektedir. Akiferler iki grupta incelenmektedir. Üst yüzeyini su tablasının oluşturduğu ve tabanı geçirimsiz bir zonla sınırlandırılmış olan akiferlere serbest akifer adı verilmektedir. Tabanı ve tavanı geçirimsiz tabakalarca sınırlandırılmış olan akiferlere basınçlı akifer denilmektedir.

Akiferdeki gözenekler tamamen suya doygun olduğu için katı taneler arasınaki boşluk hacmi, akiferin su içeriğine eşittir. Dolayısıyla su tablasını serbest akiferin su içeriği belirlemektedir.

Serbest bir akiferin su içeriğini o akifere katkı sağlayan beslenme ve buna etki eden faktörler ile bu akiferden su kaybına neden olan boşalma ve buna etki eden faktörler belirlemektedir.

Beslenmeye etki eden faktörler
* Yağışların ardından vadoz zonun bünyesine katılarak aşağı doğru sızan sular: Yağış ile yeryüzüne düşen suyun bir kısma buharlaşma ve terleme ile atmosfere dönerken bir kısmı da süzülerek yerin derinliklerine doğru ilerlemektedir.
* Akarsu ve göllerden yeraltına süzülen sular: Akarsuyun veya gölün yüzeyi su tablasından daha yüksek bir konumda ve akarsu ile su akifer arasındaki birimler geçirimli ise akarsu veya göl besleyici konumdadır.
* Sulama ve kanallardan süzülen sular: Sulama ve arklardan süzülen sular yeraltı su tablasının yükselmesine neden olmaktadırlar.
* Derinlerden faylar boyunca yükselerek yüzeye yakınlaşan sular: Derin (fosil) sular, rejenere sular ve jüvenil sular faylar boyunca yükselerek akiferi besleyebilmektedirler.

Akiferden su kaybına etki eden faktörler
* Bitki kökleriyle kapiler zonun kesişmesi durumu: Su tablasının üzerinde su molekülleri kapiler kuvvetlerin etkisiyle kılcal gözenekler boyunca yükselmektedirler. Bitki kökleri ile bu kapiler zonun birleşmesi halinde bitkiler yeraltı suyunu kullanmaya başlarlar. Bazı çöl bitkilerinin kökleri yerin 10 m derinine kadar inebilmektedirler.
* Kapiler zonun yeryüzüne kadar uzanması durumu: Su tablasının yüzeye yakın olduğu bölgelerde kapiler zon yeryüzeyine kadar yükselebilmektedir. Bu durumda kapiler zondan doğrudan terleme ile su kaybı yaşanmaktadır.
* Su tablasının yeryüzü ile kesişmesi durumu: Su tablası çeşitli durumlarda yeryüzüne çıkabilmektedir. Bu durumlar,

-Bataklıklarda su tablası yüzeylemiştir ve buharlaşma ile su yüzey sularına ve meteorik sulara katılmaktadır.
-Yeraltı su tablasının bir akarsudan daha yüksek irtifaya sahip olması durumunda yeraltı su tablası akarsuyu beslemektedir.
-Hidrostatik basıncın atmosfer basıncından yüksek olduğu nokta topoğrafik yüzeyin üzerinde kalıyorsa su belirli bir debiyle yüzeye çıkar.
* Su Kuyuları: Su kuyularında çekilen su nedeniyle su seviyesinde düşüm konisi adı verilen bir alçalma meydana gelmektedir.
* Geçirimsiz temelin çukurlaşması: Geçirimsiz temelin çukurlaşması nedeniyle yeraltı su seviyesinde değişme olabilir.
* Dip Kaçakları: Dip kaçakları yeraltısuyu seviyesinin düşmesine neden olabilmektedir.